Những ảnh hưởng đến hoạt động tình dục

Người cao tuổi (NCT) thường nhìn vấn đề tình dục như là một cách biểu lộ sự yêu mến, ngưỡng mộ và chung thủy, một cách thể hiện sự lãng mạn mới, một khẳng định của tình yêu, những cơ hội trải nghiệm trong cuộc sống. Hoạt động tình dục của NCT như là một cách để khẳng định chức năng sinh lý, để duy trì một cảm giác mạnh mẽ khẳng định mình, tự tin và ngăn ngừa lo lắng.

Tại Mỹ, cho đến nay vẫn chưa có những nghiên cứu toàn diện nào về vấn đề tình dục của NCT. Tần suất và tính tự nhiên của hoạt động tình dục ở NCT vẫn chưa được hiểu rõ.

Ảnh minh họa

Tiền sử về tình dục của NCT cũng là một phần quan trọng trong thăm khám bệnh nhân. Tuy nhiên, một vài bác sĩ không thoải mái khi đề cập đến vấn đề nhạy cảm này. Bản thân NCT cũng ngại ngùng khi được đề cập đến vấn đề  này. Thậm chí ngay cả khi họ có những rối loạn liên quan vấn đề tình dục, họ cũng không thường sẵn sàng cần sự giúp đỡ. Tuy nhiên, nếu bác sĩ biết cách nói chuyện gần gũi, bảo đảm bí mật thì có thể chia sẻ với người cao tuổi về vấn đề tình dục của họ.

Tuổi tác và chức năng tình dục

Với sự lão hóa bình thường, NCT cần nhiều thời gian hơn để khêu gợi được cảm xúc tình dục. Mặc dù một vài người đánh giá chức năng tình dục của họ giảm sút, một số khác thì không; nguyên nhân có lẽ là do những người này cần nhiều thời gian hơn để đạt cực khoái.

Thay đổi ở nam giới

Ngoài việc cần nhiều thời gian hơn để khêu gợi được cảm xúc tình dục, nam giới có thể nhận thấy tình trạng giảm tinh dịch, giảm độ cương dương và xuất tinh sớm. Sau khi đã đạt cực khoái, nam giới cao tuổi cần nhiều thời gian hơn để đạt độ cương lần kế tiếp.

Không giống phụ nữ với vấn đề tình dục giảm dần theo tuổi, sự ham muốn và khả năng tình dục  của nam giới thường tồn tại trong suốt cuộc đời. Rối loạn cương dương là vấn đề thường gặp trong nam giới. Mặc dù tỉ lệ của rối loạn cương dương có tăng theo tuổi, nhưng bản chất tuổi già không phải là nguyên nhân gây nên điều này. Điều trị bằng thuốc có thể cải thiện tình trạng này.

Thay đổi ở nữ giới

Nữ giới thường có thể duy trì chức năng tình dục trong cuộc đời trừ khi có biến cố bệnh tật. Nữ giới dường như  ít lo lắng hơn nam giới về vấn đề thể hiện tình dục nhưng lại lo lắng về sự đánh mất tuổi trẻ trên hình thể của bản thân, cảm giác mất sự hấp dẫn đối với bạn tình. Tần suất quan hệ tình dục của nữ giới thường liên quan đến tuổi, sức khỏe và chức năng tình dục của bạn tình hơn là chính sự ham muốn của họ.

Đối với nữ giới, hầu hết thay đổi về tình dục xảy ra trong thời gian sau mãn kinh, khi lượng estrogen giảm thấp. Những thay đổi bao gồm  teo âm đạo, khô niêm mạc âm đạo dẫn đến đau khi giao hợp, giảm tiết acid âm đạo dễ dẫn đến viêm âm đạo, âm vật giảm kích thước, ít kiềm chế được căng thẳng… Viêm bàng quang càng thường gặp hơn. Việc dùng thuốc estrogen có thể cải thiện tình trạng này giúp nữ giới.

Ảnh hưởng của bệnh tật trên vấn đề tình dục

Bệnh nhân đã có nhồi máu cơ tim và đau thắt ngực hoặc suy tim có thể cần tránh sinh hoạt tình dục do những nguy cơ có thể có. Tuy nhiên, tử vong tim mạch hoặc sau hoạt động tình dục thì rất hiếm và bản thân hoạt động tình dục lại cho cơ hội để hoạt động gắng sức nhẹ và làm thoải mái tinh thần. Do đó, đánh giá mức độ tim mạch và nguy cơ là cần thiết, những ủng hộ và khuyến khích của bác sĩ có thể giúp đỡ bệnh nhân rất nhiều nhằm giúp họ có hoạt động tình dục an toàn.

Sau nhồi máu cơ tim, bệnh nhân thường được khuyên không hoạt động tình dục trong 8 – 12 tuần, mặc dù không có bằng chứng nào ủng hộ điều này. Thời gian kiêng khem này phụ thuộc vào nhu cầu ham muốn, sự sung sức và tình trạng của bệnh nhân. Mức độ sung sức của bệnh nhân trong hoạt động tình dục có thể định đoạt bằng nhiều cách (ví dụ: kiểm tra mức độ gắng sức, quãng đường bệnh nhân có khả năng đi được hoặc có thể leo được trên 2 tầng lầu).

Không phải tất cả người cao tuổi đều có cái nhìn tích cực về vấn đề tình dục. Thậm chí ngay cả những người cao tuổi khỏe mạnh cũng có thể có cái nhìn tiêu cực về vấn đề này. Người cao tuổi có thể đã có kinh nghiệm tình dục buồn tẻ, sợ sệt, mệt mỏi… Và chính những vấn đề này cùng với vấn đề về bệnh tật, thuốc men, cái chết của bạn tình… lại càng làm cho người cao tuổi bị ảnh hưởng.

Bệnh nhân với bệnh đau thắt ngực có thể lo lắng và cần được trấn an. Hoạt động tình dục nên diễn ra trong bầu không khí thoải mái. Nó có thể tốt nhất vào buổi sáng, sau một đêm ngủ đủ giấc. Một tư  thế nằm ngửa khi hoạt động tình dục có thể làm giảm mức tiêu thụ năng lượng hoạt động tương đương leo một tầng cầu thang hoặc đi một dãy nhà. Nitroglycerin có thể dùng để ngừa hoặc điều trị cơn đau ngực. Tuy nhiên, người đàn ông nếu đã dùng nitrat rồi thì không được dùng sildenafil (Viagra) để điều trị rối loạn cương.

Khi bệnh nhân suy tim đã được điều trị hiệu quả, những bài tập gắng sức và giải phóng cảm xúc liên quan hoạt động tình dục có thể kết hợp trong quá trình cải thiện sức khỏe bệnh nhân. Sau một giai đoạn phù phổi, bệnh nhân thường khuyên tránh hoạt động tình dục 2 – 3 tuần đến khi nào khả năng gắng sức bình thường (ví dụ: leo được trên 2 tầng lầu) với không có triệu chứng nào.

Bệnh nhân có rối loạn nhịp nặng xuất hiện sau vận động hay gắng sức, có thể cần khuyến khích thực hiện nghiệm pháp gắng sức đi bộ trên thảm lăn thành công nhằm vượt qua lo lắng về khả năng tình dục của mình. Rất hiếm khi rối loạn nhịp tim lại ảnh hưởng đến khả năng hoạt động tình dục của bệnh nhân.

Bệnh nhân tăng huyết áp không cần hạn chế hoạt động tình dục. Tuy nhiên, nếu tăng huyết áp không được kiểm soát và việc sử dụng một số thuốc điều trị tăng huyết áp làm tăng tần suất rối loạn chức năng cương dương. Ảnh hưởng của tăng huyết áp và thuốc điều trị tăng huyết áp trên hoạt động tình dục của nữ giới không được biết rõ như nam giới. Do đó, thuốc điều trị tăng huyết áp cần dùng chọn lọc nhằm tránh ảnh hưởng hoạt động tình dục của NCT.

Hoạt động tình dục không là nguyên nhân gây đột quỵ hoặc làm tăng thiếu hụt thần kinh sau đột quỵ. Chức năng tình dục có vẻ như bị ảnh hưởng nhưng ham muốn tình dục thì không, trừ khi tổn thương não quá nặng. Một vài bệnh nhân đột quỵ nhận thấy có rối loạn chức năng cương dương. Sự trấn an của bác sĩ  có thể giúp đỡ bệnh nhân và bạn tình của bệnh nhân. Phần thân thể không bị ảnh hưởng do đột quỵ nên dùng để kích thích cơ thể trong quá trình hoạt động tình dục. Việc sử dụng gối, tấm ván đầu giường có thể có lợi nhằm hổ trợ trong hoạt động tình dục ở những bệnh nhân tổn thương thần kinh vận động.

BS. NGUYỄN THANH HUÂN